Taalwil en taaldood

Hoewel de grens tussen Nederlands en Frans nog steeds door het noordwestelijke deel van Frankrijk loopt, wonen er ten noorden van die lijn in Frankrijk nog maar weinig mensen die Nederlands spreken en schrijven. In feite heeft de Belgisch-Franse staatsgrens de rol van de taalgrens overgenomen. In de Franse Westhoek wordt nog wel Nederlands gesproken, maar de laatste fase van taalverandering, taalwisseling - voor wie het dramatischer ziet: taaldood - is aangebroken. Van de bewoners boven de zestig jaar is de helft tweetalig; in de groep tussen de veertig en de zestig beheerst nog niet de helft het Nederlands passief en nog niet een kwart actief; van de groep van twintig tot veertig beheerst een vijfde deel het Nederlands passief en nog geen tiende deel actief; de jongeren spreken geen Nederlands en slechts weinigen van hen beheersen het passief. Sprekers die alleen Nederlands kennen, zijn uitgestorven, en alleen een paar ouderen spreken het dagelijks met elkaar.

Schijnbaar in tegenspraak met deze terminale symptomen vindt een groot deel van de grensbewoners het de moeite waard hun Vlaamse dialect door te geven aan de jeugd. Deze houding treft men ook elders wel aan bij naderende taaldood; het is eerder een veeg teken dan een hoopvolle opleving. als gevolg hiervan bestaat er echter wel belangstelling voor de cursussen Nederlands die sinds 1971 officieel op Franse scholen mogen worden gegeven, en voor de studie Nederlands aan de twee universiteiten van Rijsel. Ook in de vele privédag- en -avondscholen wordt Nederlands gegeven aan een groeiend aantal geïnteresseerden. Niet alle cursisten hebben Vlaamse wortels: ook een aanzienlijk aantal Fransen dat in West-Vlaanderen werkt, heeft Nederlands geleerd.

Waardoor is het Nederlands in Frans-Vlaanderen grotendeels verdwenen? De verfransing van het deel buiten de Westhoek is vooral het gevolg van verschuivingen van de Romaans-Germaanse taalgrens, een proces dat eeuwen heeft geduurd en uiteindelijk resulteerde in een stabiele afbakening van de taalgebieden. De Westhoek kon verfransen door historisch-politieke gebeurtenissen en beslissingen die niet direct met taal te maken hadden: een deel van Vlaanderen werd losgemaakt van de rest en verloor het contact op alle gebieden, dus ook op dat van de taal. Bovendien wordt de gesproken taal in de Westhoek niet meer overkoepeld door een verwante standaardtaal. Daardoor raakt de moedertaal van Nederlandssprekenden functies kwijt (zij wordt niet gebruikt op het gemeentehuis, niet op radio en tv ...) en verarmt haar structuur: de taal kwijnt weg. Een minderheidstaal als het Nederlands in Frankrijk zou ook bij functie- en structuurverlies nog lange tijd kunnen overleven, maar dan moeten de sprekers de vereiste taalwil bezitten, de overheid het gebruik ervan niet al te zeer tegengaan, en industrialisatie en de vestiging van Franstalige immigranten de Nederlandstalige bevolking niet verdunnen. Omdat alle andere voorwaarden ontbreken, kan in Frans-Vlaanderen alleen taalwil de taaldood nog tegengaan. Daarom is dit actieforum zo evident ...

Beheersing van het Frans is van zo een groot belang om te (over)leven dat de trouw aan wat van oudsher eigen is, ervoor moet wijken. Reddingspogingen uit het buitenland, uit Vlaanderen of Nederland, kunnen hoogstens de belangstelling voor de taal van het eigen verleden bevorderen, niet het gebruik ervan.

Ernst Niessen schreef: Sprekers die alleen Nederlands kennen, zijn uitgestorven

Ik heb juist gepraat het vorige week met mensen die zeiden : "we hebben Frans-Vlamingen gekend die het Frans niet beheersten"...maar ze zijn inderdaad overleden (40 jaar geleden ?).

Ernst Niessen schreef: en alleen een paar ouderen spreken het dagelijks met elkaar.

Het is niet waar, beste kameraad uit Apeldoorn. Een voorbeeld op goed geluk ? Er zijn mensen in mijn familie (na de oorlog geboren) die dagelijks het Frans-Vlaams klappen.

Ernst Niessen schreef:Omdat alle andere voorwaarden ontbreken, kan in Frans-Vlaanderen alleen taalwil de taaldood nog tegengaan. Daarom is dit actieforum zo evident ...

Van harte bedankt !

Ernst Niessen schreef:
Schijnbaar in tegenspraak met deze terminale symptomen vindt een groot deel van de grensbewoners het de moeite waard hun Vlaamse dialect door te geven aan de jeugd. Deze houding treft men ook elders wel aan bij naderende taaldood; het is eerder een veeg teken dan een hoopvolle opleving.

Dit vind ik een beetje te negatief weergegeven. Als de bewoners hun dialect niet probeerden door te geven aan de jeugd zou het inderdaad gauw afgelopen zijn met dat dialect. Het is daarom juist een goed teken dat dit wel gebeurt.

Wat Frans-Vlaanderen nodig heeft is enkele onderwijzers, leerkrachten, leergierige mensen die hun eigenheid willen behouden of herontdekken. Herleving van een taal is mogelijk, zie Hebreeuws en Kornisch! Voor het Nederlands (Vlaams) in Frans-Vlaanderen is een herleving oneindig veel gemakkelijker dan voor Bretoens, Kornisch of Gaelic, want vlak over de grens wonen miljoenen mensen die dezelfde taal spreken, een taal die officiële taal is in twee Europese landen, gesproken door 23 miljoen mensen. Is men dan totaal onwetend dat men dank zij de kennis van die taal makkelijker werk vindt in België. Is het totaal oninteressant om te weten hoe het komt dat alle dorpen in de Westhoek Vlaamse namen hebben ? Zijn er dan geen Frans-Vlaamse intellectuelen die zelf het voorbeeld kunnen geven, die de massa wakker schudt, te beginnen met de scholen, verenigingen? Er zijn jonge gezinnen nodig die de taal kunnen doorgeven aan de kinderen, eventueel gezinnen waarvan één partner West-Vlaming is, de andere Frans-Vlaming. Bestaan die dan niet ?

Om te doorgeven de taal is er één oplossing : eigen kind(eren) scholen in Belgisch-Vlaanderen (in Watou, Loker, Dranouter, langs de grens).

Bissezele schreef:Om te doorgeven de taal is er één oplossing : eigen kind(eren) scholen in Belgisch-Vlaanderen (in Watou, Loker, Dranouter, langs de grens).

Er zijn Walen die hun kinderen naar een Vlaamse school sturen. Misschien is het ook mogelijk dat Fransen hun kinderen naar een Belgische school sturen. Ook sommige Nederlandse kinderen gaan naar Vlaamse scholen. In een verenigd Europa moet dat toch kunnen met erkenning van diploma ?

Het is inderdaad mogelijk.

Ik schreef:

Er is een SPANNEND onderzoek van de universiteit van...Rouen over Frans-Vlaamse gezinnen die scholen van Belgisch Vlaanderen kiezen. Het onderzoek is gepubliceerd op GLOTTOPOL, "revue de sociolinguistique en ligne". Het gaat over de "submersion" (en Franstalige kind in een school waar het onderwijs 100% Nederlanstalig is) en de "immersion" (tweetalig onderwijs).

http://www.univ-rouen.fr/dyalang/glottopol/telecharger/numero_6/gpl6_04babaultpuren.pdf
(20 pagina's)

Bissezele schreef:

Ernst Niessen schreef: Sprekers die alleen Nederlands kennen, zijn uitgestorven

Ik heb juist gepraat het vorige week met mensen die zeiden : "we hebben Frans-Vlamingen gekend die het Frans niet beheersten"...maar ze zijn inderdaad overleden (40 jaar geleden ?).

Ernst Niessen schreef: en alleen een paar ouderen spreken het dagelijks met elkaar.

Het is niet waar, beste kameraad uit Apeldoorn. Een voorbeeld op goed geluk ? Er zijn mensen in mijn familie (na de oorlog geboren) die dagelijks het Frans-Vlaams klappen.

Gelukkig maar, Bissezele. Ik heb deze informatie uit mijn literatuur. Ik moet haar derhalve in gunstige zin aanpassen. Heel hartelijk dank daarvoor.

Ernst Niessen schreef:Omdat alle andere voorwaarden ontbreken, kan in Frans-Vlaanderen alleen taalwil de taaldood nog tegengaan. Daarom is dit actieforum zo evident ...

Van harte bedankt !

Graag gedaan, Bissezele!

DESSERON schreef:Wat Frans-Vlaanderen nodig heeft is enkele onderwijzers, leerkrachten, leergierige mensen die hun eigenheid willen behouden of herontdekken.

Herleving van een taal is mogelijk, zie Hebreeuws en Kornisch! Voor het Nederlands (Vlaams) in Frans-Vlaanderen is een herleving oneindig veel gemakkelijker dan voor Bretoens, Kornisch of Gaelic, want vlak over de grens wonen miljoenen mensen die dezelfde taal spreken, een taal die officiële taal is in twee Europese landen, gesproken door 23 miljoen mensen.

Daarvoor is een sterke taalwil nodig. De Frans-Vlaamse gemeenschap mist een culturele elite die het voortouw kan nemen.

Is men dan totaal onwetend dat men dank zij de kennis van die taal makkelijker werk vindt in België.

Dit is een sterk economisch argument om het Algemeen Nederlands te leren, maar het is dus een instrument om te gebruiken buiten Frans-Vlaanderen, namelijk in Vlaanderen.

Is het totaal oninteressant om te weten hoe het komt dat alle dorpen in de Westhoek Vlaamse namen hebben ?

Nee, het is niet oninteressant. De Vlaamse (Nederlandstalige) namen moeten consequent gebruikt worden, zodat deze een grotere bekendheid krijgen.

Zijn er dan geen Frans-Vlaamse intellectuelen die zelf het voorbeeld kunnen geven, die de massa wakker schudt, te beginnen met de scholen, verenigingen?

Zie mijn antwoord hierboven. Er is een begin gemaakt met onderwijs. Ik heb nochtans van Bissezele begrepen dat de lessen Nederlands vrij kort zijn. Deze moeten dus uitgebreid worden. Wat te denken van tweetalig onderwijs? In de provincie Friesland (Fryslân) is tweetalig, dus Fries-Nederlands, onderwijs sinds jaar en dag de praktijk. Friese leerlingen kunnen zelfs in het Fries staatsexamen doen.
Is de rechtspraak tweetalig? In Friesland kunnen verdachten hun rechtszaak zo nodig in het Fries krijgen.
De media moeten tweetalig worden. Zijn er Nederlandstalige kranten, tijdschriften, brochures, reclamefolders en boeken. Is er een Nederlandstalige radio-omroep? Kortom: het aantal domeinen waar Frans-Vlaams/Nederlands wordt gebruikt moet oneindig worden uitgebreid. Eerst dan wordt het voor de sprekers ervan interessant om dagelijks in die taal met elkaar te converseren.

Er zijn jonge gezinnen nodig die de taal kunnen doorgeven aan de kinderen, eventueel gezinnen waarvan één partner West-Vlaming is, de andere Frans-Vlaming. Bestaan die dan niet ?

Als het bovenstaande een feit is, zullen ouders het zeker de moeite vinden om het Frans-Vlaams/Nederlands aan hun kinderen door te geven.

Het Frans-Vlaams/Nederlands wordt dan gerevitaliseerd.

Ernst Niessen schreef: Er is een begin gemaakt met onderwijs. Ik heb nochtans van Bissezele begrepen dat de lessen Nederlands vrij kort zijn. Deze moeten dus uitgebreid worden.

Ik pratte van het basisonderwijs. In het voortgezet onderwijs hebben de leerlingen 2 of 3 uur NL per week...

Onze goede vriend en Nederlands taalminnaar Jan Rauwel uit Stazeele is overleden.
Zie het misboekje met Nederlandstalige tekst :