Petrus Dathenus

Vanmiddag woonde ik een lezing bij in de Koninklijke Akademie van Wetenschappen.Daarin werd aannemelijk gemaakt dat het Wilhelmus geschreven is door Petrus Dathenus, geboren te Cassel.Een Frans-Vlaming schrijver van het Nederlandse volkslied!!!

Ik wilde dat bericht dus net delen hier.
Hebben ze een goede onderbouwing gegeven?
En ook waarom Filips van Marnix St Aldegonde niet de schrijver is?
Ik ben wel benieuwd naar een publicatie over dit verhaal.

Zie voor tekst en uitleg :
http://www.npogeschiedenis.nl/nieuws/2016/mei/Wilhelmus-wie-was-de-auteur-Mike-Kestemont-Louis-Grijp-lezing.html

Wido Bourel schrijft :

Pieter Datheen als mogelijke schrijver van het Nederlands volkslied ?

Ik wil mijn Marnixvrienden niet ontgoochelen. Maar de twijfel over Marnix van Sint-Aldegonde als mogelijke auteur van het Wilhelmus wordt dezer dagen bevestigd.
Nihilisten van allerlei pluimage maken zich tegenwoordig druk over de hedendaagse relevantie van de tekst van het Wilhelmus. Terwijl ernstige onderzoekers, met behulp van nieuwe computertechnieken en analyses, naarstig bezig  zijn om de historische context en het auteurschap van oude teksten nader te duiden.
Eén daarvan is de Brabander Mike Kestemont, literatuurwetenschapper  verbonden aan de Universiteit Antwerpen. In samenwerking met onderzoekers uit Utrecht en Amsterdam past hij de digitale methode toe op historische teksten en literatuur. Om de identiteit van de auteur van een anoniem stuk te traceren wordt een digitale vingerafdruk gemaakt. Aan de hand van onder meer de statistische frequenties van bepaalde woorden kan men patronen detecteren die een mogelijke identiteit geven aan een historisch document. Dit specialisme draagt een naam : ‘Digital humanities’.

Een handtekening voor het  Wilhelmus?
Het Wilhelmus, de nationale hymne van Nederland daterend uit ca. 1570, geldt als het oudste volkslied ter wereld. De auteur van het lied bleef tot vandaag een nobele onbekende. Het werd door de eeuwen heen aan de meest diverse namen toegekend: Bathasar Houwaert, Adrianus Saravia, Willem van Haecht, Dirck Volckertszoon Coornhert, enz. enz.  Meest geciteerd in de reeks van mogelijke auteurs blijft Marnix van Sint-Aldegonde. Echter zonder zekerheid.
Mike Kestemont heeft ook  het Wilhelmus op de digitale rooster gelegd. Even leek het dat Marnix inderdaad als auteur zou worden bevestigd. Maar na bijkomende vergelijking met nog meer schrijvers uit de 16de eeuw kwam een totaal onverwachte naam uit de bus. Absolute zekerheid zullen wij wellicht nooit hebben maar de meest waarschijnlijke naam als dichter van het Wilhelmus is:  Pieter Datheen!

Wie is Pieter Datheen?
In mijn boek Kinderen van de Beeldenstorm. Tien bekende, beruchte of vergeten Zuid-Nederlanders in de geuzentijd dat vorige maand verscheen* bespreek ik uitvoerig de figuur van Pieter Datheen (1531-1588), beter bekend onder zijn Latijnse naam Petrus Dathenus.
Hij  was een leidende figuur van het radicaal calvinisme in de zuidelijke Nederlanden. Pieter werd geboren op de Kasselberg, vandaag in Frans-Vlaanderen, en studeerde aanvankelijk geneeskunde,  plantkunde en theologie.
In zijn tijd werd hij snel beroemd als begaafd volksredenaar, vertaler van de eerste Nederlandse psalmenvertaling en van het Heidelbergse catechismus. Door B.J.W. de Graaff wordt hij geprezen als ‘Nederlands grootste reformator der 16de eeuw’.
Rond 1570, in de periode dat het Wilhelmus werd geschreven, was hij nog zeer verwant met Willem van Oranje. Later zal Dathenus zich verzetten tegen de religieuze politiek van Oranje en zo in disgratie vallen. Dit kan de reden zijn dat zijn naam nooit als auteur van het Nederlands volkslied wordt gemeld. Zijn psalmenvertaling bevestigt dat hij over het nodige talent beschikt: Dathenus heeft niet alleen een goede pen maar beheerst ook muziek en zang.
Een Zuid-Vlaming als dichter van het Wilhelmus? Marnix schreef (met zekerheid):
HOE COND ICK U MIJN BROEDERS OYT VERGETEN
DAAR WIJ TOCH ZIJN IN EENEN STRONCK GHEPLANT

Bissezeele schreef:

Ik weet niet of Willem zo zou lachen als Frankrijk na een belangrijke Rembrandt nu ook nog zijn volkslied inpikt. :-)

Hmmmm... ik wist niet dat het Wilhelmus "l'hymne national hollandais" is.
En ik maar denken dat het Wilhelmus l'hymne national néerlandais was...

Bovendien, wat had Cassel in 1531, het geboortejaar van Pieter Datheen, met Frankrijk te maken?
Nergens vind ik aanwijzingen dat Pieter Datheen zichzelf als Fransman beschouwde.

Morgen zal een artikel verschijnen in la voix du nord van Hazebrouck & la Flandre over de Casselaar Datheen vermoedelijke auteur van het Wilhelmus! Ik heb net gepraat met de adjunct hoofdredacteur...

Bissezeele schreef:Morgen zal een artikel verschijnen in la voix du nord van Hazebrouck & la Flandre over de Casselaar Datheen vermoedelijke auteur van het Wilhelmus! Ik heb net gepraat met de adjunct hoofdredacteur...

Interessant, ik hoop dat je het hier deelt.

In het Reformatorisch Dagblad hebben ze al wat inkt gewijd aan deze zaak. Ik ontdekte dat gisteren, maar op zondag is de website traditioneel dicht.
http://www.refdag.nl/opinie/spijkerhard_bewijs_voor_auteurschap_wilhelmus_ontbreekt_nog_1_990517

Ik blijf sceptisch. Met name vanwege de persoon Dathen, een radicaal die geen ruimte zag voor andere opvattingen dan de calvinistische past toch niet in het profiel van een auteur van een loflied aan Willem van Oranje, een enthousiast voorvechter van 'godsdienstvrijheid'. Er wordt door de verdedigers van de theorie opgeworpen dat rond 1570 de verhoudingen nog goed waren tussen Dathen en Oranje, maar hun verschil in opvattingen waren er toen ook al.
(zie http://www.refdag.nl/muziek/datheen_en_oranje_in_1570_geen_vrienden_1_989984 )

In dat zelfde Reformatorisch Dagblad lees ik echter ook, van de hand van dr. Bram Maljaars:
"Historici wijzen direct op de hevige controverse tussen Datheen en Willem van Oranje. De eerste kan nooit het loflied ter ere van de laatste gedicht hebben. Maar ze hebben ongelijk. Datheens bekende verwijt dat Oranje net zo gemakkelijk van religie als van hemd wisselde, dateert van eind jaren 70. Ik dateer het Wilhelmus op eind jaren 60. Toen was de verhouding tussen beide prominenten nog normaal. Nog in 1572 kreeg Datheen van Oranje enkele belangrijke diplomatieke opdrachten, met volledige volmacht om namens hem te handelen."
Bron: http://www.refdag.nl/opinie/spijkerhard_bewijs_voor_auteurschap_wilhelmus_ontbreekt_nog_1_990517

Uit het artikel dat ik hiervoor linkte blijkt dat al voor 1572 de verhoudingen slecht waren.
En zo iemand zou een loflied schrijven zoals het Wilhelmus?

Et voilà!  
De video staat ook op de website van la voix du nord van Hazebrouck & la Flandre!

16/05/2016

Un Casselois pourrait être l'auteur de l'hymne national néerlandais!

Depuis quelques jours, une nouvelle incroyable fait parler sur le Web néerlandophone : le « Wilhelmus van Nassouwe », hymne néerlandais, aurait été écrit par un Casselois, Pieter Datheen. Composé dans les années 1570, il est le plus ancien hymne national au monde. Jusqu’ici, son auteur n’était pas connu.


Il se pourrait que l’hymne national des Pays-Bas,le plus vieux du monde puisque composé entre 1569 et 1572, ait été écrit par un Casselois. C’est en tout cas ce qui vient d’être révélé chez nos voisins néerlandais. La presse, généraliste et scientifique, s’en fait l’écho depuis quelques jours : comme le quotidien De Volkskrant ou le National Geographic Nederland. « Des chercheurs très sérieux » seraient arrivés à cette hypothèse, éclaire Philippe Ducourant, très sensible à la question du patrimoine flamand. Par ailleurs guide à la Maison de la bataille, à Noordpeene, ce dernier se passionne pour cette révélation : celui qui lit le néerlandais dans le texte a déjà bien bûché sur le sujet, lu pas mal d’articles.

Une analyse numérique pointue

Il nous explique ainsi que ces chercheurs hollandais et flamands, de l’institut Meertens d’Amsterdam, de l’université d’Utrecht et de l’université d’Anvers, ont basé leurs analyses sur de nouvelles techniques informatiques très pointues (une étude numérique basée sur le style d’écriture de l’auteur).



Pieter Datheen (1531-1588), né à Cassel donc, est plus connu sous son nom latin, Petrus Dathenus. « Il était une figure de proue du calvinisme radical dans le sud des Pays-Bas. Il a d’abord étudié la médecine, la botanique et la théologie, détaille Philippe Ducourant. En son temps, il est devenu célèbre en tant qu’orateur talentueux, traducteur des premiers psaumes néerlandais et du catéchisme d’Heidelberg. »

« Une bonne plume »

« Autour de 1570, pendant la période où l’hymne national a été écrit, Pieter Datheen a été étroitement lié à Guillaume d’Orange (père de la nation néerlandaise). Plus tard, Dathenus s’oppose à la politique religieuse d’Orange et tombe donc en disgrâce. Cela peut être la raison pour laquelle son nom n’est jamais rapporté comme auteur de l’hymne national néerlandais. Sa traduction de psaumes confirme qu’il a le talent nécessaire : Dathenus a non seulement une bonne plume, mais il maîtrise aussi la musique et le chant. »

Jusqu’ici, l’origine du texte était tout à fait inconnue. Il se dit en revanche que, selon toute probabilité, c’est le poète flamand Philippe de Marnix de Sainte-Aldegonde qui lui a donné sa forme définitive.

Une révélation qui tombe à pic!

Pieter Datheen, originaire de Cassel, a été protagoniste de la Révolte des gueux, qui a éclaté en Flandre intérieure en 1566, il y a 450 ans tout juste. Des acteurs culturels français et belges se mobilisent d’ailleurs cette année pour rappeler cette page d’histoire, à la faveur de concerts, de conférences, d’expositions. La Maison de la bataille de Noordpeene réserve par exemple une partie de son espace muséal au rappel des événements qui ont touché la Flandre durant cette période (visible jusqu’à la fin novembre 2017). Le guide Philippe Ducourant se réjouit que cette révélation historique intervienne pile pendant la commémoration des 450 ans ! La coïncidence de dates ajoute en effet au symbole.

Le prince s’adresse au peuple opprimé

Les paroles du Wilhelmus sont fortes. « Ces strophes ont toujours particulièrement ému le peuple néerlandais en période d’oppression et de guerre », lit-on sur le site Internet de l’ambassade des Pays-Bas à Paris. L’hymne est écrit au nom du prince d’Orange, Guillaume de Nassau, et renvoie à la résistance des Néerlandais contre l’Espagne. Le prince s’adresse au peuple, assure qu’il lui sera fidèle jusqu’au trépas.

En voici les premières strophes :

« Guillaume je m’appelle,

Nassau des Pays-Bas,

À la patrie fidèle

Toujours, jusqu’au trépas :

Je suis Prince d’Orange

Et reste franc sans peur :

Du Souverain d’Espagne

J’ai maintenu l’honneur.

Je crains mon Dieu, mon Maître ;

L’ayant toujours servi,

Je fus chassé pour être

Sans peuple, sans pays.

Mais le Seigneur me traite

Comme un bon instrument ;

J’attends qu’il me remette

Dans mon gouvernement.

L’épreuve vous oppresse,

Mes bons sujets tout francs ;

Mais Dieu ne vous délaisse

Jamais dans vos tourments.

Qui de l’aimer s’efforce,

L’invoque nuit et jour,

Afin que j’aie la force

De vous porter secours."

http://www.lavoixdunord.fr/region/un-casselois-pourrait-etre-l-auteur-de-l-hymne-ia18b47643n3510310

Dat is goed nieuws.

Ik heb nog gemaild met Mike Kestemont, de neerlandicus die het onderzoek heeft gedaan.
De lezing die hij gegeven heeft zal binnenkort online komen. Een wetenschappelijk artikel zal nog even op zich laten wachten, maar komt ook. Overigens deelde hij mijn reserve, maar de media heeft het zoals gebruikelijk als voldongen feit gebracht, terwijl ze zelf ook vinden dat het slechts gaat om een nieuw onderzoekspoor gaat dat nog onderzoek vergt.

Bissezeele schreef:  

En voici les premières strophes :

« Guillaume je m’appelle,

Nassau des Pays-Bas,

À la patrie fidèle

Toujours, jusqu’au trépas :

Je suis Prince d’Orange

Et reste franc sans peur :

Du Souverain d’Espagne

J’ai maintenu l’honneur.

Je crains mon Dieu, mon Maître ;

L’ayant toujours servi,

Je fus chassé pour être

Sans peuple, sans pays.

Mais le Seigneur me traite

Comme un bon instrument ;

J’attends qu’il me remette

Dans mon gouvernement.

L’épreuve vous oppresse,

Mes bons sujets tout francs ;

Mais Dieu ne vous délaisse

Jamais dans vos tourments.

Qui de l’aimer s’efforce,

L’invoque nuit et jour,

Afin que j’aie la force

De vous porter secours."

http://www.lavoixdunord.fr/region/un-casselois-pourrait-etre-l-auteur-de-l-hymne-ia18b47643n3510310

Er bestaat een officiële Franse versie die dateert uit 1582.
zie :
http://widopediaeu.webhosting.be/wilhemus-in-het-frans

Bissezeele schreef:
Deze namiddag heeft de tvzender France3 een reportage gedraaid in Noordpeene en Cassel over Pieter Datheen en de herdenking van de Beeldenstorm!

Morgen om 19u op de website van France3.

http://m.pluzz.francetv.fr/france3#xtref=https://www.google.fr/

De video zal 1 week online blijven...

Blijkbaar kun je dit alleen vanuit Frankrijk bekijken. Is er een mogelijkheid om het te downloaden, zodat je het met de geïnteresseerden kunt delen.

Ja, binnenkort op YouTube...

De lezing van Mike Kestemont staat inmiddels online:

https://www.meertens.knaw.nl/cms/nl/nieuws-agenda/nieuws-overzicht/231-2016/145040-eerste-louis-peter-grijp-lezing-online

Absoluut de moeite waard, want hij heeft wel een aantal sterke argumenten in handen.