Romaanse kerken van Frans-Vlaanderen en Artesië

Dit zijn oude foto's... Heeft de kerk nog hetzelfde uiterlijk ? In dit geval is de kerk van Wemaers niet zo uniek...

Bissezeele schreef:Hebt u meer informatie over onze kerk (geschiedenis en beschrijving) ?

Na Zegerskapel, Volkerinkhove en Wemaarskappel was het logisch dat Kapellebroek aan de beurt kwam.
Dit is de Sint-Jacob de Meerderekerk van Kapellebroek. Volgens Van Overstraeten (De Nederlanden in Frankrijk) schonk Filips van de Elzas, graaf van Vlaanderen, in 1169 aan de kanunniken van Ariën een uitgestrekt domein in de drooggelegde moerassen tussen Broekburg en Waten. Hij liet de merkwaardige beschermde Sint-Jacob de Meerderekerk bouwen in die moerasstreek, bij de terugkeer van een bedevaart naar Compostella en schonk haar omstreeks 1173 een belangrijke relikwie van Sint-Jacob de Meerdere. Het kapittel bleef heer van het dorp tot de Franse Omwenteling. De tienden werden verdeeld tussen de abdijen van Broekburg en Sint-Omaars. Steeds volgens Van Overstraeten was in een vonnis uit 1386, tijdens de honderdjarige oorlog, te lezen dat de kerk versterkt was 'contre les Anglois et ennemis du pays'. (de Engelsen hadden in 1347 Kales veroverd en zaten tot in Ooie op 20 km van Kapellebroek)

Wie meer wil weten over Sint-Jacob de Meerdere kan terecht op Heiligennet. Les amis des chemins de compostelle du nord vermelden op een paar bladzijden ook Kapellebroek. Volgens deze webstek zou de relikwie van Sint-Jacob nu in Atrecht zijn. Ook Bonvarlet, ooit voorzitter van het Comité flamand de France, schreef in 1884 een werkje 'Notes et documents sur le culte de saint Jacques le Majeur, à Cappelle-Brouck'. We hebben het niet op Gallica gevonden.

Wat dan de architectuur van de kerk betreft:
- Het is nuttig om naast de foto's die Bissezeele publiceerde, ook de foto's en informatie te raadplegen die het Franse Ministerie van Cultuur ter beschikking stelt.
- Er is vooreerst de uitgebreide beschrijving van Luc Devliegher 'De Romaanse bouwkunst in Frans-Vlaanderen (ten noorden van de Leie)' verschenen in De Franse Nederlanden / Les Pays-Bas Français. Jaargang 1978, momenteel te raadplegen op de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, zoals recent meegedeeld door Bissezeele. De bespreking van de kerk van Kapellebroek is te vinden op pagina 144-145, nadat op pagina 142 reeds een paar figuren werden weergegeven.
- Van Overstraeten pent, in het geciteerde werk, volgende beschrijving neer: "De tegenwoordige kerk bestaat uit een romaanse benedenkerk hoofd- en noordbeuk), een kruisbeuk met gotische vieringtoren (17e e.), op overblijfselen van de 12e e., en een merkwaardig gotisch koor, met vijfhoekige sluiting van omstreeks 1300. De romaanse benedenkerk is uit het laatste kwart der 12e e., onder zuidelijke, o.m. Normandische en Pikardische invloeden, overblijfsel van de kerk onder Filips van de Elzas, de kerk van ca 1169 of eerder einde 12e e. In de noordelijke bovenlichtmuur wisselen 6 vensters (boven de scheibogen) en 5 blindnissen af. Normandische invloed, waarvan de ingewikkelde pijlervorm en de afwisseling bovenlichten-blindnissen getuigen; in elk der vijf nissen van de noordermuur staan twee beeldjes, gestileerde, statische figuren, in konventioneel gedrapeerde klederen, die hoogstens met een armbeweging het vertikalisme verbreken. Het is rondplastiek, maar het beeldhouwwerk zit letterlijk en figuurlijk vast aan het blok waaruit het gekapt is. Bij de beeldjes onderaan heeft men in de oostelijke figuur Kristus kunnen herkennen, in de persoon naast hem, met sleutel, Petrus. Andere beeldjes dragen een kruis, een boek, een brood (apostelen ?). Erboven kleinere beeldjes, engelen voorstellend. Het oostelijke, boven het Kristusbeeld, draagt schild en speer; de engel ernaast heeft een trompet. Doornikse invloed in dat beeldhouwwerk uit 12e en 13e e. ? Twee zeer schone muren aan weerszijden van de middenbeuk; de zuidbeuk is afgebroken en de doorgangen zijn gestopt; het is zeer uitzonderlijk dat de zuidelijke bovenlichten niet boven de scheibogen, maar boven de pijlers aangebracht werden; de muren van de noordelijke transeptarm zijn nog gedeeltelijk van kalksteen; in zijn gevel zit een romaans rondbogig toegemetseld portaal; de zuidelijke transeptarm werd in 1940 vernield; noorderzijbeuk in baksteen van ca 1850 en rond 1900 een afzonderlijk dak. Hier zijn herinneringen aan de restauratie van 1600, onder de Aartshertogen, na de verwoesting door de Geuzen, o.m. het monogram der Jezuïeten. Lelijk houten gewelf van omstr 1900; als gevolg van de schade in 1940 werd de westgevel gans herbouwd; eenvoudige gotische doopvont in zwart marmer (16e e.); St.-Barbarabeeld (16e a.); barok St.-Jakobsaltaar; preekstoel 1702; een altaar is aan de Bretoense heilige Gendolf gewijd (= Gangolf), hij wordt aangeroepen door de bedrogen echtgenoten; drie kalvaries aan de buitenzijde van de kerk."

Antwoord: de grotendeels verwoeste kerk van Bourbourg in 1944 of 1945.


Dit is inderdaad een Romaanse venster (ontdekt 20 jaar geleden)!
De noordelijke en zuidelijke beuken dateren uit de 17de eeuw... Er was oorspronkelijk één schip met kleine hoge vensters en kleine zijbeuken. De foto's (in vorige berichten) van de onvoltooide hallekerken van Volckerinckhove en Zegerscappel geven een idee...

Bissezeele schreef:Twee foto's van een kerk die tegenwoordig wordt gerestaureerd... Weke kerk is het ?
Is het een Romaans venster?

Ik denk dat het de Drie Maagdenkapel is te Kaaster. Over dat venster met rondboog durf ik me niet uitspreken. De eerste kapel zou reeds in 819 opgericht zijn... maar de kapel werd in 1567 vernield door de geuzen. In 1638 werd de kapel door de Fransen vernield en tussen 1638 en 1677 herhaalde malen door de Fransen beschadigd. In 1794 werd de kapel geplunderd bij de Franse Omwenteling en gebruikt als legerhospitaal en legerpaardenstal. In 1887 werd de dertiende eeuwse toren tot bijna op de grond afgebroken en herbouwd. Er zijn zeker nog Romaanse gedeelten aan die kapel, maar of dat raam origineel is .....?

Bissezeele schreef:Waar vond men die romaanse kerk?

Dit was de toren van de kerk van Armboutskappel. Deze toren was aanvankelijk een romaanse vieringstoren. Op de foto kan men zien dat het een geveltoren geworden was. De kerk werd in 1940 door oorlogsgeweld vernield.

Wie meer wil lezen over de romaanse kunst in Frans-Vlaanderen kan het artikel lezen van Luc Devliegher, De Romaanse bouwkunst in Frans-Vlaanderen (ten noorden van de Leie)
http://www.dbnl.org/tekst/_fra001197801_01/_fra001197801_01_0008.php

Wie het werk  van L. De Baecker, Eglises du moyen âge dans les villages flamands du Nord de la France gratis wil inzien en eventueel downloaden kan terecht bij de Bayerische Staatsbibliothek:
http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/goToPage/bsb10327917.html?pageNo=10

Sedert 1959 staat er in Armboutskappel een nieuw kerkje van de hand van architect Pinsaert. Hij tekende ook de ondergrondse Pius X-basiliek te Lourdes.

Waar vinden we dit Romaans kerkje, waarvan het portaal Oosterse invloeden heeft ?
En wie ligt er begraven ?...een belangrijke Heilige.

Dit is het Sint-Michielkerkje van Le Wast bij Bonen. Het werd gebouwd door de gravin Ida van Bonen (die later heilig verklaard werd) en de moeder was van Godfried van Bouillon. Ze is ook begraven in dat kerkje op 20 april 1113.
zie: http://patrimoine-de-france.com/pas-de-calais/le-wast/eglise-1.php


Terloops willen we opmerken:
Le Wast is een van de zovele varianten afkomstig van het Latijnse vastus= onbebouwd, eenzaam, woest, verlaten, uitgestrekt...
We vinden deze stam ook terug in wastine, watine, woestine, woestyne, enz. Dit in tegenstelling tot valleien die dienden als landbouwgrond, waarop men iets kon winnen. Dan sprak men van een windal, met de verfransing werd dat dan soms een guindal.
In Nort-bécourt (Noord-Boekhoute) heeft men ze mooi naast elkaar: Valee du Windal vol met akkers en het gehucht La Wattine, aan de rand van het bos.

Juist !
In het Sint-Michielspriorijkerkje van Waast hebben we dit schilderijtje gevonden met de Heilige Ida en haar 3 zonen.
Op het schilderij staan links van Ida, staande : de gekroonde Eustachius, graaf van het graafschap Bonen,
links van hem Godfried, beschermer van het Heilig land en neergehurkt de gekroonde Boudewijn, koning van het Heilig land.
De drie zoons spraken Diets zoals hun moeder in een stad en een gebied dat toen nog Diets was.
Over Godfried schrijft Pirenne dat hij geen Ardenner was,... dat hij onderwezen werd in het latijn, en dat hun moeder Ida hun het Diets en Romaans leerde spreken en schrijven.  Godfried heeft zijn leiderschap in de eerste kruistocht te danken aan zijn kennis van de twee volkstalen "Utriusque linguae sciens" (de twee talen beheersend), tamquam in termino utriusque gentis nutritus (opgevoed op de grens van beide volkeren).

Dit is de Westgevel van de Vlaams-gotische Sint-Michielskerk van Killem.
Deze gotische kerk uit de 16e eeuw vertoont enkele romaanse kenmerken uit de eerste helft van de 12e eeuw.
We bemerken in de duidelijke oorspronkelijke geveltop drie rechthoekige blindnissen, waarin een zuiltje; boven de grotere middennis metselde men een driehoekig motief, dat door langwerpige ijzerstenen in zes kleine driehoeken verdeeld is; het gebruikte materiaal is ijzersteen.

Bavinkhove ?

Is het de Vlaams-Gotische Sint-Omaarskerk van Ledringem ? in 1972 gerestaureerd, terwijl stemmige kleuren werden aangebracht.