De geschiedenis van het onderwijs van het Nederlands in Frans-Vlaanderen

L. Verbeke

Zo ontstond in 1948 in Waregem de eerste ontmoetinsgdag met Frans-Vlamingen die overwegend artistiek-litterair van inhoud was. Inderdaad, het was onze initiële bekommernis om door het organiseren van ontmoetingen met literatoren kunstenars uit Frans-Vlaanderen de verbroken culturele banden tussen Frans-Vlaanderen en Nederlandse taalgebied te herstellen. Dit gebeurde toen al in een Groot-Nederlands, maar ook Europese perspectief. Hierbij moet echter wel worden aangestipt : buiten en boven alle politiek. A. Desmedts heeft heerhaaldelijk benadrukt dat geen politiek annexionisme aan ons streven ten grondslag lag. We hadden alleen maar oog voor taal en cultuur en voor de mensen die daarvoor werkten. Zo werd op die eerste ontmoetings- of begroetingdagen onder eer gesproken over de Nederlandstalige Frans-Vlaamse letterkunde tussen de twee oorlogen. Maar het werd ons al gauw duidelijk dat die letterkunde de ondergang nabij was en dat iets gedaan moest worden om die tot nieuw leven te brengen. Daarom werd gedacht aan onder meer het oprichten van en tijdschrift, het opvoeren van Nederlands toneel en – en hier belanden wij van ons onderwerp – aan een organiseren van een of andere vorm van Nederlands onderwijs. Zo groeiden onze drie belangrijkste doelstellingen die een voor een worden geconcretiseerd en gerealiseerd, atijd in afspraak met of in samenwerking met Frans-Vlamingen.

(...)

Eén van onze eerste Frans-Vlaamse medewerkers, kannunik M. Deswarte, die als opvolger van R. Despicht toen een cursus Nederlands gaf aan de Rijselse katholieke universiteit stak al duidelijk na de cultuurdag van wal met een Nederlands leergang per brief. Later zou Deswarte een belangrijke rol spelen bij het oprichten van de vrije cursussen Nederlands van het Komitee voor Frans-Vlaanderen. Een gelukkig toeval was dat in datzelfde jaar (1948) aan de Rijselse Rijksuniversiteit de eerste officiële Nederlands leergang tot stand kwam in de vorm van een ruillectoraat met de Rijksuniversiteit Gent. A. van Elslander was de eerste docent en hij begon zijn cursus met zes studenten. Voor de rest was er toen in Frans-Vlaanderen geen enkele wettelijke mogelijkheid van tot het geven van onderwijs van het Nederlands of van de Vlaamse volkstaal. Wel startte ook in 1948 – misschien niet helemaal toevallig – de eerste Nederlands avondcursus in Rijsel onder de auspiciën van het Belgisch consulaat.