De vergeten (of verzwegen?) Vlamingen van Frankrijk

Wie was deze man, en wat weet je ervan ?
Ook bekend voor zijn 'Proverbes flamands'.....'
Merckeghem is 't afdak van Bollezeele (Merckeghem est la soupente de Bollezeele)

Een aanwijzing :

Deze man gaf een soort parochieblaadje uit met de kerkdiensten en andere inlichtingen over zijn dorp.
Geregeld noteerde hij onderaan een oud Vlaams spreekwoord of gezegde, opgevangen bij een bezoek aan de parochianen.  Want dan haalde hij zijn notitieboekje boven en schreef de nieuwe vondst op.



-Gy makt van eene scheete een donderslag.




...

Is het pastoor Decalf van Ekelsbeke?

Ja, het is Georges Decalf, hij was pastoor te Ekelsbeke van 1953 tot 1987.

Hij is niet weg te denken uit de evolutie van Frans-Vlaanderen...Hij heeft een diep spoor nagelaten.
Hij kende z'n mensen, hun mentaliteit en hun taal, zo rijk aan zegswijzen en spreuken, die hij registreerde
en bekend maakte als uiting van cultuuroverdracht en verbondenheid met de eeuwenoude Vlaamse wortels...

Wie weet nog meer over deze pastoor met zijn soms nogal hoekige karakter ?

In het boek van H.S.S.Kuiper:In het land van Guido Gezelle(1913) wordt pastoor de Langhe van Ghyvelde genoemd als strijder voor het behoud van het Vlaamsch in Frankrijk.Wie weet er meer van hem?

Pastoor Emiel Delanghe is geboren in Zuidpene in 1851.  Hij werd priester in 1875, hij was kapelaan in Belle
tot 1886, dan pastoor in Spijker tot 1898 en in Volckerinckhove tot 1903.  
Dan werd hij pastoor te Ghyvelde tot 1929 en hij stierf er in 1931.
Hij was radicaal Vlaamsgezind en een Westvlaams particularist en bewonderde Gezelle.  Hij gaf een Bulletin français-flamand uit van 1912 tot 1914 met Vlaamse epistel-en evangelievertalingen. 
Hij verzorgde in 1925 ook een Vlaamse catechismus voor het bisdom Rijsel.


Uit een artikel van M.Van de Leye (Rijsel 1927) lezen we een verhaal over Waalsche vluchtelingen naar Frankrijk:
'....Onze groep rochte bij Ghyvelde, eindelijk Frankrijk ! Maar onze verbazing was groot nog Vlamsch 
te horen.  De mensen verstoegen ons, maar onder hen sprak geen enkel woord Fransch !...' De mensen
zijn de stilste die men ooit zag, zijn altijd onder de voet gehouden geweest...De Fransche baas heeft hen
in d'oore geblazen, dat zij minder weerd zijn dan de andere Franschen en hen wijs gemaakt, dat zij van lagere afkomste zijn en zij zijn het gaan geloven....Maar dit zijn natuurlijk de leiders geworden van een nieuwe beweging'...

Uit dat verhaal kunnen we afleiden dat Ghyvelde in de tijd van pastoor Delanghe nog een Vlaamssprekende gemeente was en begrijpen we ook de context van zijn leiderschap en Vlaamsgezindheid.

cornelis schreef:Ja, het is Georges Decalf.
Wie weet nog meer over deze pastoor ?

Hij was ook de drijvende kracht achter de restauratie van de kerk van Ekelsbeke na de brand van 11 april 1976.

Juist...
Georges Decalf zag het levenslicht in Godewaarsvelde in 1911 niet ver van de grens met Steenvoorde, op de wijk 'Koesteert'. Thuis werd er Vlaams gesproken. Hij ging naar de kleuterklas van de vrije school in Steenvoorde, daarna naar de gemeensteschool waar alles Frans was.
Vanaf zijn elfde jaar kwam Georges terecht in het Klein Seminarie van Hazebroek.  De toenmalige suprerior
was de Vlaamsgezinde priester Gaston Gars.  Georges volgde de Nederlandse cursus die kan. Gars aan het Klein Seminarie terug opgericht had, na een onderbreking.  J.Andouche schonk Georges zijn eerste Nederlands woordenboek.
....
'Drie zaken dat gy doet in uw moerdertal : telen, vloeken eeen te biecht gaen.'
Abbé Decalf

Wie is deze man, geboren op 4 september te Rijsel ?
Waar is deze foto genomen ?

Beste Cornelis,


‘Dit is de foto van mijn goede oude vriend Nicolas Bourgeois (1896-1992), genomen in de tuin van het Olmkasteel in Hazebroek waar hij woonde.
Nicolas was een briljant universitair, afgestudeerd bij de Ecole Normale Superieure. Hij studeerde met 
o.m.  Georges Dumezil, de beroemde specialist van de indo-europese studies, met wie hij zijn Leven lang bleef corresponderen.
Nicolas Bourgeois werd later secretaris van de gemeenteraad van Parijs en, na 1941, advocaat en stafhouder in Hazebroek.
 
Nicolas  bezat een uitzonderlijk schrijverstalent. Hij publiceerde in talloze tijdschriften en publicaties onder eigen naam maar ook onder verschillende pseudoniemen.  Hij was ook de ghostwriter van enkele politici en intellectuelen tijdens het interbellum.
 
Enkele van zijn boeken kenden succes. Zijn thesis ‘Proudhon le fédéralisme et la paix’ werd meermaals heruitgegeven. Voor zijn roman ‘Le berceau sous le beffroi’ ontving hij de prijs van de stad Rijsel. Tijdens de laatste jaren van zijn leven gaf hij ‘la Vie légendaire et véridique de Tisje Tasje’, oorspronkelijk geschreven voor  het tijdschrift ‘La Vie du Nord’,  in boekvorm uit.  Zijn beste boek is ongetwijfeld ‘Les Hexagons’ een kleine geschiedenis van Frankrijk verteld op een erudiete, satirische toon. Hij bleef schrijven tot de dag van zijn overlijden in 1982 en werkte in zijn laatste jaren onder meer aan zijn mémoires  waarvan een deel verscheen onder de veelzeggende titel ‘Comment avoir une patrie à aimer’
 
Ik had het voorrecht met hem jarenlang te corresponderen en hem maandelijks te bezoeken in de jaren 
1973-1974. 
Ik beschouw hem als een van mijn geestelijke vaders.
 
Wido Bourel
www.widopedia.eu


zie ook :
https://fvlinhetnederlands.actieforum.com/t419p75-kastelen-en-herenhuizen-van-frans-vlaanderen#13102

Een citaat van Nikolaas Bourgeois, waarin hij z'n diepste boodschap neerschrijft :


"Le pire, le seul danger que nous puissions courir serait, par une rupture d'avec nos origines, de devenir des déracinés sur notre propre sol ".


"Het ergste, eigenlijk het enigste gevaar dat ons bedreigt zou erin bestaan dat we zouden breken met onze afstamming, en zo ontwortelden worden op eigen bodem".

Het lievelingswerk van Nikolaas Bourgeois : 'La vie légendaire et véridique de Tisje-Tasje', in 1941 geschreven voor 'La Vie du Nord', in 1982 uitgegeven in boekvorm door  Collection 'Mémoire Collective' Westhoek-Editions.

In 1979 werd de 2e Vital Celenprijs voor Frans-Vlamingen uitgereikt aan de 82-jarige advokaat 
Nikolaas Bourgeois uit Hazebroek omdat hij zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor de instandhouding van de Nederlandse taal en het Vlaams cultuurbewustzijn in Frans-Vlaanderen.
Wie weet meer af van die prijs ?

Info over de Vital Celenprijs:
http://www.kfv-fransvlaanderen.org/upload/ckeditor/file/KFV2010WEB.pdf
(webstek KFV - www.kfv-fransvlaanderen.org - rubriek KFV-Mededelingen - onder ARCHIEF)
op blz. 5 tot 7.

Wie is deze Voortrekker uit Frans-Vlaanderen ?

.

Volgens mij is dat Keuntje (Pierre Vandevoorde).
In het tijdschrift "Vlaanderen" van 1982 publiceert Cyriel Moeyaert nog een vers van Keuntje:

Schuutige nacht

't Is winter, 't is avond en laete,
De wind snaakt en buuscht,
Met de reen die ruuscht;
De wind heult in 'n kelder oenger de
groote baelk

(Schuutige nacht = stormachtige nacht & oenger = onder)
http://www.dbnl.org/tekst/_vla016198201_01/_vla016198201_01_0068.php

Men kan Keuntje beluisteren in een uitzending van Radio Uylenspiegel uit 1980.
http://archivesdufolk59-62.blogspot.be/2013/10/radio-uylenspiegel-1980.html
Onder de foto staat het zinnetje "téléchargez ou écoutez ici ". Klik op 'ici'.

Ja, het is Pierre Vandevoorde, alias Keuntje.
Waarom heeft hij als schuilnaam 'Keuntje' gekozen ?
Wanneer was hij actief in de Frans-Vlaamse beweging, en wat is zijn bijdrage geweest ?

Hij was actief omstreeks 1980.Algemeen Nederlands heeft hij bij voorbeeld geleerd op een cursus van de Volkshogeschool te Uithuizen in Groningen.

Hij trad op in de stadsmuziekzaal te Brugge om geld in te zamelen voor Frans-Vlaanderen.

P. Vandevoorde zegt :
"Naar de naam Keuntje heb ik niet lang moeten zoeken, mijn grootvader langs vaders zijde was handelaar
in konijnen en kuikens, vandaar".

Keuntje spreekt inderdaad goed Nederlands, maar vooral goed Vlaamsch. Hij doorspekte zijn uiteenzetting
met heel wat minder bekende zegswijzen en spreuken.  

"Zo lange of da jun toale hier klinkt
e' go-je noöis vergoan.
Je bluuft, o'j in jun sproake zingt
up eigen voeten stoan."

Hij is een van de weinigen in Frans Vlaanderen die zowel Vlaamsch als Nederlands spreekt.

"Nochtans ben ik maar een late roeping op taalkundig gebied. Mijn schoolopleiding verliep volledig in het Frans.
In mijn jeugdjaren spraken mijn ouders ook niet zoveel Vlaamsch tegen mij.  Zoals zo vele anderen waren zij de mening toegedaan, dat zoiets een nadelige invloed zou hebben op mijn schoolresultaten.  Zo komt het dat ik maar op 20 jarige leeftijd Nederlands ben beginnen leren.  Ik vind het belangrijk dat ik beide talen ken".
....
"Ik had grote bewondering voor Djoos Uytendoale.  Ik spiegelde mij vooral aan zijn werk".




"Wij Frans Vlamingen kunnen veel leren van de Friezen.  Weet u, dat kinderen van Friessprekende ouders op

cornelis schreef:
In zijn woonkamer hangt aan de muur ook een Friese spreuk :
'De wrâld is goed, mar de minsken koene better' (wie kan vertalen ?)

Vertaling: 'De wereld is goed, maar de mensen konden beter (zijn)'

De grootvader van deze Vlaams-sprekende Mevrouw leefde ten tijde van Jan Baptist van Grevelinghe (Tisje Tasje) op de wijk de Verloren Hoek te Noordpene.  
Wie is deze welbespraakte Mevrouw, overleden in 1994 ?


Haar woorden :

't het e groote maaltyd essteld ewwist (gehouden)
't hen wel veertig hoazen over de tafel eppasseerd
met 't peper en 't zout in d' orregaoten eggoten (ooropeningen)
den mostaard oenger de stèèrt ebboengen (gebonden)
en alleman sneed ervan, buksjen vul (buikje vol)

Dit is Mevrouw Elisabeth Dordogne-Rousseau uit Zermezele.  Ze was ontzettend rijk aan volksrijmpjes en typische woorden.
Ik zou wel een boek kunnen schrijven over Elisabeth.  Zoals je op de foto kan zien was ze heel erg fotogeniek.
We waren erg goed bevriend: ze noemde me haar broer.  Ze wist ontzettend veel over de geschiedenis van Vlaanderen, over Clovis en Chlotilde, over Pietje Quatorze, over de graven van Vlaanderen, over de Franse Revolutie en ‘Robespieter’ zo noemde ze Robespierre.  Ze had Nederlands leren lezen bij zichzelf en had de gids van Van Overstraeten bijna stuk gelezen.  Ze kon zich verhelpen in het Engels toen ze op bedevaart ging naar het Heilig Land, ze had er voeten gezet op de nog bestaande weg waar Jezus voorbijgekomen was, letterlijk in het voetspoor van Jezus.  Ze kon boeiend zelf bedachte verhalen vertellen voor haar kinderen,... haar dochter kan daar van getuigen.  Ze hield van oude dingen, van haar oud Vlaams kacheltje.   Ze had geen pomp of waterleiding en dronk veelal regenwater maar ze zette koffie voor ons met flessenwater.  
Over haar taal kunnen we nooit uitgepraat zijn.  Haar overgrootvader zou nog Tisje Tasje gekend hebben en met hem gesproken hebben: ze had veel taalrijkdom geërfd van haar vader.  Ze ging elk jaar nog “zanten” en ook de kleine aardappels op het veld oprapen.  Ze was op haar manier zuinig in haar eigen houten huisje.  
Ze kende de etymologie van de Zermezeelse straatnamen en wijknamen.  Ze hield van de oude Vlaamse wonderverhalen, van spoken en heksen die gedanst hadden bij de Stakemolen.  Ze was een goede gids; toen ze vertelde over de “tuuns” (vervangt een hek; vb.draaituun)  waaronder - of over - ze moest gaan naar school, dan liet ze zien hoe ze deed bij een tuin niet ver van de kerk.  In de kerk was ze een uitstekende gids vooral bij de doopvont met die oude Nederlands opschriften.  Ik moet nu stoppen want het is al over tienen.
...
Zie vooral in het Woordenboek van Cyriel Moeyaert wat een schat van woorden ze bijgebracht heeft, ook liederen en spreekwoorden.