Gedichten en toneel in het Frans-Vlaams

In ’t dialect van Hazebroek (Frankriek):



't Sneêuwt

Zelve nuus Vlanderen è nie espaord ewest
Een wintermantel is daor en van den Oôst’oek toet West
De velden zien vul sneêuw en de joengens zien bliede
Een witten kortemaond maokt vele menschen bliede.


Kindjes liek overtied gaon een ‘eêln dag kunn speeln
Gaon sneêuwboln en sneêuwmann kunn maokn en vermaokn
Sliern op de pitn en in de kleene straotjes
Misschiens loôpn naor ‘uus en vaollen op nulder gatjes.


Maor vele oùde menschen gaon bluuvn bie de stoovn
Klaogen van 't weer en de gazette geloovn
En speeln mee kaortn en klapn van d’oorloge
Zyder waorn joengens en 't sneêuw was toen dát ‘oôge.


Sneeuwkloksjes en blomn gaon uutkomn in nuus ‘of
Moet leevn mee ‘oope; onder 't sneêuw is ’t koôl’of
M' èn aol joengens ewest en bliede van dat weere
Me gaon aol oùd komn en benauwd zien van ’t weere.






Bron : http://people.zeelandnet.nl/evenhuis/noe10.htm

perfect leesbaar voor een West-Vlaming. Dit dialect staat zeer dicht bij dat van Veurne/koksijde/DePanne/Poperinge wat ook logisch is gezien de geografische ligging.

...en het is hetzelfde streek : de Westhoek...ondanks de schreve.

In de Westhoek, aan beide kanten van de grens, heb je dezelde regionale taal, dezelfde landschappen, dezelfde bodems, dezelfde architectuur (kerken en huizen gebouwd voor 1900)...

Voor een Zeeuw is het ook goed leesbaar, Westvlaams en Zeeuws zijn wel enigszins aan elkaar verwant al was het maar de uitspraak van de G en H. Mijn collega op het werk is van origine een Zeeuw vandaar. Ik had zelf alleen moeite met het begin van het laatste couplet daar had ik zijn hulp bij nodig. ’t koôl’of om precies te zijn en pitn kon ik ook niet plaatsen maar dat laatste maakt voor het begrijpen van het gedicht niet veel uit

Op de blog NUUS VLAEMSCH gelezen :



Meer lezen : http://nuusvlaemsch.blogspot.com/

Op de webstek Grammaire flamande van Frédéric Devos :




Meer lezen en...beluisteren (!) : http://grammaire.flamande.free.fr/


Commentaren over de tekst en de uitspraak van Rémi Look ?

Volledig artikel een link naar het toneelstuk : http://dfnlpbfblog.onserfdeel.be/post/2009/05/26/nederlandse-schrijftaal-van-de-westhoek.aspx

Recentelijk is het psalmenboekboek van de bekende Frans-Vlaming Pieter Datheen gedigitaliseerd door DBNL en op hun website geplaast: http://dbnl.org/tekst/dath001psal01_01/dath001psal01_01_0011.php

Er zijn in Nederland nog protestantse gemeenten waar elke zondag deze psalmen worden gezongen.

M. Gars heeft de fabel "de kraai en de vos" in het Frans-Vlaams vertaald...

de fabel lezen & en beluisteren op de webstek grammaire flamande (onderaan de voorpagina)

[quote="Bissezeele
de fabel lezen & en beluisteren op de webstek grammaire flamande (onderaan de voorpagina)[/quote]

Op diezelfde webstek, in het vakje van Radio Uylenspiegel, hoorde ik met genoegen maar ook met ontroering de stem van Henrietje...
Henrietje, hij was van Wormhout denk ik, heb ik persoonlijk gekend. Ontelbare uren heeft hij opgeofferd voor Radio Uylenspiegel.
Hij was niet groot maar wel zeer vinnig en rad van tong, hij sprak zijn moedertaal vloeiend.
Hij was 'n bewuste Vlaming, meer zelfs, hij was 'n flamingant.
Was er in Frans-Vlaanderen iets te doen met een iets of wat Vlaams geurtje aan dan was Henrietje daar ook met zijn microfoon om voor Radio Uylenspiegel 'n reportage te maken. Voor hem heb ik in die tijd tientallen casettebandjes met vooral Vlaamse volksmuziek opgenomen, waarvan hij kwistig gebruik maakte in zijn programma's.
Een tweetal keren had ik het genoegen met hem mee op reportage te gaan.
Met een kwinkslag wist hij de mensen gerust te stellen zodat ze niet verlegen waren om in zijn microfoon te spreken.
Van hem leerde ik, tot mijn verbazing, dat er ook in Frankrijk 'Walen' woonden...
Iedere Franssprekende, die soms hautain neerkeek op het Vlaams van Henrietje,
noemde Henrietje met misprijzen "e Waele".
Ik ben blij dat ik de stem van Henrietje nog eens kon beluisteren maar nu denk ik met des te meer weemoed,
en zelfs bitterheid, terug aan die tijd toen Radio Uylenspiegel nog echt een Vlaamse radio was...
Henrietje... Klerktje.. en al die anderen uit die tijd... waren er nu nog maar zulke kleppers bij Radio Uylenspiegel...!

Een 'vloeipapier' uit mijn lagere school tijd : mooi hé

Felicitaties voor Cyriel : cyriel.moeyaert@telenet.be

cornelis schreef:

Cyriel Moeyaert

Cyriel Moeyaert viert op 23 mei 2015 een dubbele verjaardag : 95 jaar en 70 jaar priester.
Op 24 mei 2015 gaat Cyriel voor in de misviering in de kerk van Abele.
Het zou mooi zijn, mochten we massaal aanwezig om de briljante Frans-Vlaanderenkenner in de bloemetjes te zetten.

Felicitaties voor Cyriel : cyriel.moeyaert@telenet.be

Een gedichtje 'in Frans-Vlaams dialect' over onze vlaanderen dat Cyriel zo gern ziet.
Uw woordenboek is hier dikwijls geconsulteerd.  Merci, Cyriel
Edmonde -(Franse Vlaminge)


Gy, me streke…                                                               Texte: Edmonde Vanhille

Gy, me streke van waeter en moeren,
Met je dorptjes van visschers en boeren,
O me dierbaer land
Zyt je klytte of zand
Je zyt lik een trezoor in nuuze handen!
Gy, me streke van regen en stormen,
Zunne edoken  deur jagende wolken,
Als het regent en waeit,
Je bluuft assan schoone,
Je zyt lik een wonder in nuuze ogen!

Gy, me streke van groene heuvellanden
Zounder vreeze voor vreemde vyanden,
’N vlamschen leeuw al vooren
Je was niet benouwd,
“Steunen of sterven” was je laatste woord!
Als je nog weet van droeve orloogetyden
Mit zo vele van je kinders te bekryschen
Je gaet deure mit hope,
Onze Lieve Vrouwe
Is assan daer om je te bewaeren!

Gy, me streke van kloosters en meulen,
Vruchtbaar velden van vlas, koren en hommel,
Als de Reuze kommt,
J’en het nieten te kort,
Aal je kinders hen zo styf evrocht!
Gy, me streke van leute en plezier,
Keremessen, boogschieters en bier
Als het karnaval
Is, je gaet an ’n bal
En je zingt, je zingt van “Overal”!

“Overal, overal,
Waer dant de meisjes zyn
Waer dant de meisjes zyn
Overal, overal,
Waer dant de meisjes zyn,
’T is bal”

O me dierbaer land, O me Vlaanderland
Vlaanderen Vlaanderen,
Dierbaar land dan’k zo beminnen,
God bewaere je, Vlaanderen,
Dierbaar land dan’k zo gern zien!

Leven en wolken


Kykt omhoge, ’ t is zo prachtig!
Laet maer ‘t geene dat je doet,
In de lucht, ’t is een spektakel
Dat je niet en missen moet!
Witte krullekops van ’n hemel
Spelen duukertje met de zunne,
Achter wynne lopen ze zo zeere?
Zyn ze aal bezig om te vluchten?
Men oom loopt achter me tante,
Maer zy is neur neuze kwyt,
En hy het al, al veranderd
Van aenzichte, ‘tis komic!
Zie je gunter, in de verte,
Duuzende dounkere zwartekops?
Ze gaen ‘t aal ’t ounderste boven zetten
‘T is ’n oorloge die opkomt!

Oorloge tusschen het licht wit leger,
Van de zunne die niet en roert,
En de zwaere zwarte kerels
Uutgespogen deur donkere hoeken.
Kykt, die edele schoone vrouwe
Komt subyt bleek lik een scheete
En ze bid een “Onze Vaeder”
En ze bid een “Onzen Heere”
Z’is ‘edoken bachten een gryze
Doomgordyn ‘evaelen van ’n hemel,
Zo, ze kut ’t slagveld bekyken,
Lik aal de menschen van me streke.
In een leven van aal de duuvels,
Gaet ’t zwart volk het wit opeten?
….Moeder zunne makt een muulle:
Zyn soldaeten zyn verdwenen!


Nuw, komt alles stil en rustig
De wind gaet zen aesme inhouden,
En enkele zwaere druppels
Hier en daer vaelen op de ground
’T zyn traenen van de gloeinde moeder
Die neur triestig staet bekryscht :
‘Z is daer om nuus te kunnen koesteren,
Ze zoud’t willen maer ze kut niet..
…‘Tzyn aleene maer de zwaerte
Die nog mekanders bevechten,
Ze zyn raezend, en nulder wapens,
Dunder en verblinde weerlichten,
Maken benouwd. De menschen de dieren,
Wel edoken, zyn aal verlegen:
Gaet de zunne nog kunnen blinken?
‘Z is in snot en kwyl ekreschen!

Leeke droeve zwaerte duuvels
Los ebroken in de lucht;
Vechten en vechten al schreeuwen en spuuwen,
Zaeien paniek en ongeluk
Maer ze gaen niet lange oorlogen
Ieder keer dat er èèn schiet
Hy makt een reuze gat daerboven :
‘T zwart verdwynt en‘t blauw verschynt..
De zunne het zo styf ekreschen,
Maer neur pynne is haest ‘edaen,
Gaet ze eindelik neur neuze uutsteken,
Ze durft niet, waer is ze ‘egaen?
Zoetjes, zendt ze kleurde stralen
Naar neur verre en koude sterren,
Een hemelsboog wilt ze dragen,
En ’t is keremesse in d’helle!

Ieder dag, gaet je hier, in Vlaanderen
Een nieuw sprookje kunnen vertellen
Want de lucht altyd veranderd
Oun(d)er de zunne flauw of fel.
Hier, kut je je nooit vervelen,
Maer… doet maer je ogen groot open
Bekykt die vluchtige beelden
Verjaagd deur de wind van ’t noorden!
……Als ‘n winter opkomt in’n zomer
In nuus land, is het te beklagen?
Maer neint! Hoe kut je toch dromen
Van een zunne die altyd straalt!
Hier, ‘ t’is djuuste lik een wonder
Als ze kut neur neuze uutsteken,
Me zyn dikkers zo lang zonder…
Ze komt uut!! Dank Onzen Heere!!
Edmonde Vanhille
…..


!

Ze bidden

Godin(ne) van ’t reg(en)en
Laet nuus maer gerust
J’het te veel ekreschen
’Tis een ongeluk.

Verre en vreemde streken
Hen hounger en zo durst
Zou je gunter niet wenen,
Hier, m’hen ongeluk.

Je zo dierbaer traenen
Zou je ze niet inhouden
En bluuft hier niet staen
Gaet de wereld bezoeken.

Godinne van ‘t waeter
Van zee en rivieren,
Wynne hen me toch edaen,
Om dat te verdienen…

God van vier en vlammen
Van d’erde die beeft
Van woedende vulkanen
M’hen genoeg (g)eleden

Die schrikkelikke beeste
Oun(d)er d’erde en oun(d)er ’t waeter
Zou je ze niet kalmeren
Ze moet nuw gaen slapen.

O God van alles
Die leeft, sterft en lydt
Wynne hen me toch edaen
Om dat te verdienen
Edmonde Vanhille

Beste vrienden van de Fransche Vlaanderen, neemt 't niet kwalijk :'t is juist om een beetje te lachen...


Spelling
‘T moet een "E "
Zei Matthieu
Nee, een "I"
Zei Henry
En ’t verschil?
Zei Abel
‘Ten is geen
Zei Arsène.

’T moet een "A"
Zei Martha
Neen’t ! "A,E",
Zei Matthieu
"A" moet je dobbelen
Zei toen Kaerel ,
Wynne moen’k doen?
Zei ’n joungen.

‘K willen twee "U"
In men "huus"
Neen, maer èèn
Zei Arsène
Waer is ’n "I"
Zei Henry
Nuuw verdwenen
Zei René.

‘K willen gein "J"
In de "mynne"
Waerom dat
Zei ‘n paster
En ’t verschil?
Zei Abel
Je zyt dom!
Zei Jérome

’T is patois
Zei Irma
Neen’t dialect
Zei jozeph,
‘Tis een tale!
Zei Chantal
‘Tis plat Vlaams
Zei Hortense

Een linguiste
Zei Baptiste
…Zoud het weten
Zei José
Maer ik ook
Zei Victoor
Wien het gelyk?
Zei Sophie,

Leert eerst klappen!
Zei Martha
Klapt een keer
Zei André
Heu..Waerom
Zei Jérome
Om te zien..
Zei Henry,

‘K verstaen nieten!
Zei Alintje,
Van waer komen
God verdomme
Aal die klanken
Is’t van Vlaanderen.?
En al lachen,
Ze zei nog
“Dat is Vlaams
Met haer derop”
Edmonde Vanhille


(Gedichjte gedaan al peinzen op onze Alintje die zo schoon Vlaams konde klappen en die nu by Onzen Heere is)

De taele van Alintje brengt my de gedachten en de gevoelens van onze voorouders, zy onderhoud de onze en zy herzegt ze aen onze afkomelingen.
Als ik myne moedertael hoore, ik zie aengezichten die my aengenaem zyn en 't hoveke van myne eerste spelen, t' zyn in de sprake geuren en tinten van 't geboorteland.  Wyder mogen niet naken aen nuze schoone vlaemsche taele.  
Ons ideaal is de erkentenisse van de misgekende rechten der Vlamingen van Frankryk door den staat. Daarom stryden wy voor het behoud van al dat voor ons grootheids en vermeerderings rede is.
Merci Edmonde.

Een goeden dag hyppolytus
heb je gy "Alintje" gekend?

Woordjes… Petits mots….


Van zo lange te wachten,
Van zo lange te trachten
In me gedachten te raken,
Trystig,stom, en zounder hope
Waeren die woordjes opgeslooten
Etwaers in me franschen kop…
En ze butsden,mosten buuten
Lik heuzels tegen de ruuten
Maer konden niet daer uut….
K’hen z’ik eweest gaen halen,
Maer was’t spittig en jamer,
De woordjes waeren niet verstaen,
En vounden nuldere plekke niet !
Was dat toch een verdriet !
K’hen z’ik zachtjes ewiegd,
En eleid in een lied,
Toen…Hen ze begunnen zingen…
Petits mots mutilés
D’un si riche passé,
Vous aurais je oubliés..
Mais ma tête..Leur prison
Où se heurtent des sons
Se mourant d’abandon..
Ah ! chère Moedertale,
Qu’ils chantent encore, qu’ils valsent
Dans les rues et les places
De nos villes et villages
Petits mots mutilés
D’un si riche passé,
Je m’en vais vous chercher
Et je vous bercerai
Afin que vous chantiez…
Edmonde Vanhille

Vertellen van een rompel Texte : Edmonde Vanhille,
Musique : Maryse Collache, dite “Marieke”

‘K hen eerst epeinzd dat ’t nieten
En was, dat ’n ging wegblenden,
Dan’k moste moede zyn :
‘K gingen veel te laete naer bedde;
‘K ’n hadden num niet verwacht,
‘K waeren zounder zorgen en joung
Ah! Die slapelooze nachten
Mit vryers zounder gevoelen!
En ik geboorde van Cyssen
Al peinzen ;”’K zyn nog te joung
Hen gaet nuw gauw verdwynen
‘K zyn djuuste een lytje moe,”
Eindelik, ‘k hen ’t wel moeten geloven:
‘T was meer of een bezoeksje :
Hen lei op me voorhoofd
Van haest twintig jaer oud. bis

Enest op me voorhoofd,
Niet dikker of een haer,
Djuust tusschen me twee ogen
Hen was haest onzichtbaer;
Maer lik de kleene beken
Veranderd in rivieren
Hy bekwaam dik en breed :
Zyn bedding was te diepe.
En ‘k bekeek men aenzichte
Te dikkers in ‘n spiegel
En ‘k hoorde lik een stemme
Die zoetjes tegen myn zei :
“Ziet, als je peinzt dat je joung
Gaet bluuven, Meisje, je mist!
Je gaet gy ook verouderen,
En eerder of dat je het peinzt!” bis

Hen konde niet edoken
Zyn,zo k’hen num bevecht
Met dingen van alle soorten
Fruut, eiers, room van ‘t melk;
En lik me metje Eugenie
Die voor neur schoonheid zorgde
Ieder nuchtend, zelfs in’n winter
‘K wreef men onzichte in’n dauw.
Toen, ‘k hen num willen uuthalen
Mit een klik versche klei
Eplaesterd op me kaken
Voorhoofd, neuze necke en kin
Maer achter aal die moeite
K’hen moeten de moede opgeven,
’T en was deraan nieten te doen
Hen was wel vastgegrepen bis

Maer ’t was enoeg bekeken
Dat ding moste verdwynen
Want in de bloei van ’t leven
Ik wilde schoone zyn!
Alles moeste volmaakt
Zyn, en van kop toe teenens:
Vel zacht lik een rozenblad
En glad lik een rolsteen…
En at er een vryer te joung
Toen opkwam in me leven,
‘K miek me te veel kwaadblood,
Hoe ging ik dat beleven!
Maer hy zei toen al lachen :
“‘Tis een rompel bemind,
En at ’n daer niet en waere
‘K zou je niet zo gern zien” bis
Edmonde Vanhille

Een beter leven

Een beter leven

’ T was overpeinzd : hen moeste weg,
Voorzichtig met ze paksje geld
Edoken en (g)enaeid in ze broek
In ze rukzak, eenigte kleers
Banannen, twee pullen waeter en zeepe
Dat was niet vele, maer ’t was enoeg..
Enoeg, peinzde hy, om ik te reizen
Van alles gaen’k krygen in de steien
‘K moen nuw zeere naar de kuste raken
‘K’hen nog een styf lang weg te voete
Deur dit droog land , Ah! Mochte het ’t goed
Gaen: ‘k zoun niet te lange moeten wachten!

R En zuster gaet aan ‘t kind de boorst geven
En vaeder bidt in de woestyn
De broertjes zyn an’t football spelen
De zunne brandt…
En moeder is blind..

Italië, Frankryk, ofwel Engeland…
Hen was voor nieten en niemand bang
Nieten konde erger zyn of ’t leven
Dat hen dag en nacht moeste verdragen :
Heele nachten (g)edoken, heele dagen (g)ejaagd
Deur dat zo droef vreselik leger.
En veel mannen in de bloei van’t leven
Kwamen daer ook, verschrikt, langs de zee
De zee die een bootje ging bringen;
Met pak en zak, aal joung lik num
Ze wilden ook van ’t gevaer vluchten,
Die sukkelaers, die vluchtelingen…

R en zuster…

“Hoe zyt je beland in me Westhoek?”
Hen het antwoord : “Deur d’autoroute
Die nuus gaet leiden naer Ingeland
Voor ‘t moment k’ gaen nog een dag rusten
Hier, in dit dorp, m’hen veel geluk
De menschen hen nuus styf wel ontvangen…
Hen het toen verteld van de boot
Die num gered hadde, bloot,half dood
T was in de middellandsche zeije,
Zounder kennisse, en leek (g)ebrand,
Hen hadde drie dagen op een plancke
Ebleven, zounder te drinken noch eten…

R

Hen hadde ze schamel dorp (g)elaeten
Maenden lang een beetje geld (g)espaerd
Om te vluchten naar en ander land
Een land waer dat je kut rustig slapen
Zounder vreeze, angste noch wapens
Zounder valsche broe(de)rs, noch vyanden
Europa was d’hemel beloofd
In Engeland zoud hy wel ze brood
Verdiend hen, hy was kloek en moedig
Blinkend in ze vel en vul met hope
Hen ging voruut en altyd droomde
Van geld te kunnen zenden voor ze moeder….R
Edmonde Vanhille

metje schreef:Een goeden dag hyppolytus
heb je gy "Alintje" gekend?

Alintje, mooiche, en kriescht nuuw niet meer.

Wie staat er op deze oude foto ?
Waar is de foto genomen ?